ความเมตตากรุณาอย่ างแท้จริงเกิดขึ้นได้เมื่อบุคคลเจริญปัญญาอย่ างถึงที่สุด

คนเราไม่ได้อยู่ด้วยข้าวปลาอาหารเท่านั้น เราจะต้องอาศัยสิ่งอื่นด้วย และหนึ่งในบรรดาสิ่งที่จำเป็นต่อชีวิต ต่อความเป็นมนุษย์

ของเราก็คือ ความรักที่จริงแล้ว หากปราศจากความรัก แม้แต่ข้าวปลาอาหารเพื่อความอยู่รอด ก็คงจะเกิดขึ้นได้ย าก มนุษย์เรา

ไม่เพียงแต่ต้องการความอยู่รอดเพื่อการดำรงชีวิตเท่านั้น แต่ว่ายังต้องการความสุขและความเจริญงอกงาม

ความรักนั้นทำให้ความเป็นมนุษย์เกิดขึ้นได้ เป็นไปได้และเจริญงอกงาม ถ้าปราศจากความรักแล้ว กล่าวได้ว่า ความเป็นมนุษย์

ก็ไม่อาจจะเกิดขึ้นได้ด้วยซ้ำอานุภาพของความรักจะเห็นได้ชัดก็ต่อเมื่อ เรานึกถึงความรักของแม่ ปราศจากความรักของแม่แม้

เราจะสามารถเกิดขึ้นมาได้ในโลกนี้ แต่ก็ไม่สามารถจะอยู่รอดได้ หลายชีวิตหลายคนปฏิสนธิขึ้นมา อาจจะไม่ใช่เ พ ร า ะความ

รักของพ่อแม่ แต่เมื่อปฏิสนธิและเมื่อได้ลืมตามาดูโลกแล้ว ความรักของแม่เป็นพลังสำคัญที่ทำให้อยู่รอดได้

เมื่อเราได้ลืมตาดูโลก เราไม่สามารถจะรับอาหารอื่นใดได้เลย นอกจากน้ำนมของแม่ ถ้าปราศจากน้ำนมของแม่แล้ว แม้เพียง

แค่จะมีชีวิตให้อยู่รอดก็เป็นไปได้ย าก ความรัก ไม่ได้เพียงช่วยทำให้เรามีชีวิตอยู่รอดและเติบโตเท่านั้น นอกจากกายจะเติบ

ใหญ่แล้ว ใจของเรางอกงามได้ ก็เ พ ร า ะความรักของแม่ทำให้จิตใจของเราได้รับการเติมเต็ม ใจที่ปราศจากความรัก ใจที่

ไม่ได้รับความรักซึ่งมีจุดตั้งต้นจากแม่ ย่อมเป็นใจที่พร่อง ที่ไม่มี และต้องการได้รับการเติมเต็ม

ความรักของแม่ ยังปลุกพลังบวกในใจเรา คนเราทุกคนล้วนแล้วแต่มีพลังบวกอยู่ในใจ เช่น คุณธรรม ความใฝ่ดี อาตมาเชื่อว่า

คุณสมบัติ ดังกล่าว เกิดขึ้นมาพร้อมกับ ความเป็น มนุษย์ แต่ว่าคุณสมบัติดังกล่าวไม่สามารถที่จะมีพลังได้ หากปราศจากการ

ปลุกกระตุ้นด้วยความรักและความรักของคนที่สามารถจะกระตุ้นพลังบวกในใจเราให้มีอานุภาพอย่ างยิ่งก็คือความรักของแม่

เมื่อใดก็ตามที่เราไม่มีความรัก ใจเราย่อมรู้สึกไมมีพร่อง โหยหา และเป็นทุกข์ มีบุคคลจำนวนไม่น้อยที่ไม่ได้รับความรักจาก

แม่ ห ล ายคนกำพร้าพ่อ หลายคน กำพร้าแม่ และหากไม่ได้รับความรักจากคนที่เป็นตัวแทนของแม่แล้ว ก็เชื่อได้เลยว่า เขา

จ ะ รู้ สึ ก โ ห ย ห า อาจจะ เป็นความโหยหาที่สืบเนื่องมาทั้งชีวิตหรือตลอดชีวิต จะคอยเรียกร้องความรักอย่ างไม่มีวันหยุด

หย่อน คนเหล่านั้น ถ้าหากว่าเราสืบสาวไปจะพบว่า จุดเริ่มต้นคือ การไม่ได้รับความรักของแม่ มันทำให้เกิดแผล ทำให้จิตใจ

ต้องการการเยียวย า และหากไม่มีบุคคลใดที่จะมาเป็นผู้แทนหรือตัวแทนของแม่แล้ว ก็จะนำไปสู่ความโหยหาอย่ างไม่สิ้น

สุด แม้กระทั่งในวัยชรา

เมื่อไม่มีความรัก ที่มีจุดเริ่มต้น จากแม่ คนเราย่อมเป็นทุกข์ เป็นทุกข์เ พ ร า ะความโหยหา เป็นทุกข์เ พ ร า ะความรู้สึกพร่อง

หรือ เป็นทุกข์ เ พ ร า ะรู้สึกตนเองไม่มีคุณค่าเพียงพอที่จะได้รับความรักจากแม่ ก็จะโบยตีซ้ำเติมตัวเองหลายคน มีแผลเมื่อ

พบว่าแม่ได้ทิ้งเขาไป อาจทิ้งเ พ ร า ะเหตุจำเป็น หรือทิ้งเ พ ร า ะว่าการเสียชีวิตได้พรากไปแต่สำหรับเด็กที่ปราศจากความ

รักของแม่แล้ว จะรู้สึกเสมอว่า เป็นเ พ ร า ะเขาไม่มีคุณค่าเพียงพอที่แม่จะอยู่เพื่อรักเขา คนที่รู้สึกเช่นนี้ย่อมมีความทุกข์

อย่ างยิ่ง และต้องใช้เวลานานกว่าที่จะก้าวข้ามแผล หรือสามารถที่จะกลับมามองเห็นคุณค่าตัวเอง

.ความรักที่เรามีต่อผู้อื่นยังสามารถจะทำให้เราเอาชนะความโกรธเกลียดได้ แม้กระทั่งเมื่อต้องสูญเสียคนที่รัก….ความเมตตา

ความมีน้ำใจสามารถที่จะยกจิตยกใจของเราให้ออกจากความทุกข์ และความเจ็บปวด สามารถที่จะขัดเกลาจิตใจเราให้เจริญ

งอกงามได้…

ความเมตตาทำให้ความเป็นมนุษย์ของเราเจริญงอกงามขึ้นมาได้ จะเห็นว่าความเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ต้องมีเมตตาหรือความรัก

เป็นพลังขับเคลื่อน เ พ ร า ะความรักความเมตตาทำให้มนุษย์เรายอมที่จะลำบากยอมที่จะเพียรพย าย าม แม้จะต้องประสบกับ

ความทุกข์ย ากลำบาก แต่เมื่อระลึกถึงประโยชน์สรรพสัตว์ก็สามารถก้าวข้ามความลำบากนั้นได้ และเมื่อใดบรรลุถึงสัจธรรม

พัฒนาตนถึงที่สุดแล้ว ก็จะหมดซึ่งความเห็นแก่ตัวทำให้ความเมตตากรุณานั้นแผ่กระจายอย่ างไม่มีประมาณเป็นความ

เมตตา ยิ่งกว่าเดิม เ พ ร า ะไม่มีความยึดมั่นถือมั่นในตัวตนแล้ว

เ พ ร า ะฉะนั้นความเมตตากรุณาอย่ างแท้จริงเกิดขึ้นได้เมื่อบุคคลเจริญปัญญาอย่ างถึงที่สุด จนเห็นว่าแท้จริงแล้วว่าตัวตน

ไม่มีจริงแล้ว ความเห็นแก่ตัว ความยึดมั่นถือมั่นก็หมดสิ้น สามารถที่จะเกื้อกูลแก่สรรพสัตว์ได้อย่ างไม่มีที่สุดไม่มีประมาณ

และไม่มีที่รักที่ชัง ดังที่พระพุทธเจ้าได้ตรัสว่า พระองค์รู้สึกอย่ างไรต่อพระราหุลซึ่งเป็นลูกชาย ก็รู้สึกตอบพระเทวทัตเช่น

นั้น ไม่มีการแบ่งแยกระหว่างพระเทวทัตที่มุ่งปองสิ่งไม่ดี หรือพระราหุลซึ่งเป็นลูกชายของท่านเลย ถึงที่สุดแล้วความเป็น

มนุษย์ที่สมบูรณ์คือ การที่มีความรักอย่ างไม่มีประมาณ เ พ ร า ะมีปัญหาเห็นแจ้งในสัจธรรมอันลึกซึ้ง

กรุณาทำให้เราทำความดีปัญญาทำให้เราเข้าถึงความจริง ทั้งความดีและความจริงทำให้เราเข้าถึงความสุข แม้เมตตากรุณา

ต่อผู้ที่พระพุทธองค์ทรงเมตตา มีความทุกข์อย่ างไรก็ไม่สามารถทำให้พระองค์ทุกข์ด้วย เ พ ร า ะเป็นเมตตาที่ไม่ปรารถนา

ผล ทำเต็มที่ แต่หากว่าไม่สามารถจะช่วยได้ ใจก็เป็นอุเบกขา

อย่ างไรก็ตาม สำหรับพวกเราซึ่งเป็นปุถุชน การเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์นั้น เป็นอุดมคติ แต่ในทางที่เราถึงอุดมคติ การที่เรา

บำเพ็ญเพื่อความเป็นมนุษย์ที่แท้ก็เป็นสิ่งที่เราควรกระทำ การเป็นมนุษย์ที่แท้คือ การที่มีเมตตา มีปัญญา และสามารถ

เข้าถึงความสุขได้ มนุษย์ที่แท้คือ ผู้ที่จิตเป็นอิสระไม่ถูกครอบงำด้วยโลกธรรมใดๆ